Veliköy (Merya)

Eski adı Merya, ilçe merkezine uzaklığı 17 km'dir. Şavşat’ın Nahiye merkezi olan, asırlar öncesine dayanan kar üstü karakucak güreşlerinin yapıldığı köydür. Hane sayısı 150, nüfusu 313'tür. Mısır, patates, fasulye ekilmektedir. Geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır.

1650’li yıllardan sonra 4 ailenin Kırgızistan’dan gelerek Veliköy’üne yerleştiği söylenmektedir (bu aileler Paşa ve Torun dede adlı iki kardeş, daha sonra Aydın soyadını alan Cino (Cengiz) bir diğeri ise Melekgil adını alan kardeş).

Dördüncü aile ise Ziyaret Mahallesi’ne yerleşen Ocak, Uygur, Meydan soyadını alan aileler olduğu anlaşılmaktadır.

İlk yerleşim Veliköyü’nde (Meriya) tepeler üzerine olmuştur. İlçe merkezine uzaklığı 19 km iken yakın tarihte Hınzat Köprüsü’nün yapılmasıyla 14 km’ye düşmüştür. Rakımı 1.370 metre Meriya (Miriya) hisse kazası, hisse beylerinin oturduğu yer anlamındadır. Cumhuriyet ile beraber Veliköy adını almıştır. Köyün yeni ismi Ziyaret Mahallesi’nde Veysel KARANİ emarelerinin bulunması sebebiyle köye Veli ismi bu yüzden verildiği söylenmektedir. Şavşat’ın düşman işgalinden kurtuluşu nedeniyle Cumhuriyet’in kuruluşundan beri Veliköyü’nden kar üzerinde güreş yapılmakta olup, 20 yılı aşkın süredir de uluslararası düzeyde yapılmaktadır.

Veliköy’ün doğusunda Meşeli Köyü, batısında Cevizli Köyü, kuzeyinde Pınarlı Köyü, güneyinde Ciritdüzü ve Köprülü köyleri bulunmaktadır.

Veliköy’ünde yerleşen ailelerin Pınarlı Köyü’nde Meydanlar mevkiinde kışlaları bulunduğu ancak bunları daha sonra satarak yukarıya doğru Pınarlı Köyü ile beraber müşterek kullanılan yaylalar yapmıştırlar.

Zaman zaman bölge yabancı işgalcilerin eline geçmiş yöre ağzına yabancı sözcükler girmiştir. Türkçe, Gürcüce, Arapça, Farsça insan ve yer isimleri mevcuttur. 1878’den beri Miriya Nahiyesi olarak Veliköy Bucak Merkezi adı altında idari yönden Akdamla, Yukarı Koyunlu, Aşağı Koyunlu, Çermik, Meşeli, Çoraklı, Demirkapı, Ilıca, Kirazlı, Köprülü, Pınarlı, Saylıca, Şenköy ve Yoncalı bağlı olarak faaliyet göstermekteydi.

Veliköyü’nde 1.000’in üzerinde olan nüfus 1980’li yıllardan sonra Batı illerine göç vermiştir (özellikle İstanbul, Bursa, Kocaeli, Ankara vb).

Bucak merkezi olmasından dolayı birçok kamu kurum ve kuruluşu mevcuttu. 1927’den beri ilkokulu, daha sonraki yıllarda ortaokul mevcuttu. Tarım Kredi Kooperatifi, PTT Şubesi, Hastane, Orman İşletme Şefliği ve Jandarma Karakolu faaliyet gösterirken son yıllarda tamamı göçten dolayı devletin tasarrufu ile kapatılmıştır.

Veliköy’ün yaz aylarında nüfusu yine 800-1000 civarlarında, kışın ise 100 civarlarına düşmektedir.

Veliköy’ünde iklim Karadeniz ile karasal iklim arasında olup, birçok meyve ve sebze yetişmektedir (elma, armut, dut, erik, kızılcık, fındık, ceviz, ayva, kiraz, muşmula vb., kabak, patates, fasülye, mısır, domates, patlıcan, biber, vb).